Spis treści 4/2021; tom 75

GOSPODARKA

  • 2 Sektor mięsa czerwonego i drobiowego w Polsce w dobie pandemii koronawirusa COVID-19 – Robert Mroczek
    • W artykule podjęto próbę oceny krajowego sektora mięsa czerwonego i drobiarskiego w 2020r., który upłynął pod presją rozprzestrzeniającej się pandemii koronawirusa COVID-19 i jego niekorzystnego wpływu na gospodarkę światową. Według prognozy IERiGŻ-PIB produkcja mięsa w Polsce wyniosła ok. 5200 tys. t (w wadze bitej ciepłej) i była o ok. 1% większa niż w 2019 r. Produkcja mięsa wieprzowego i drobiowego mogła zwiększyć się po ok. 1%, a wołowego zmniejszyła się o ok. 1%. W 2020 r. pomimo niekorzystnego otoczenia zewnętrznego (m.in. ASF) poprawiła się sytuacja ekonomiczno- -finansowa przedsiębiorstw przemysłu mięsnego w Polsce. Pogorszyły się natomiast wyniki ekonomiczno-finansowe firm przemysłu drobiarskiego, na co wpływ miała pandemia koronawirusa COVID-19 oraz grypa ptaków, które to czynniki zastopowały sprzedaż mięsa drobiowego do sektora HoReCa oraz utrudniły eksport drobiu.
      SŁOWA KLUCZOWE: pandemia, produkcja mięsa, przemysł mięsny, branża drobiarska
  • 9 Ekonomiczne skutki zafałszowania żywności na rynku polskim – Stanisław Kowalczyk
    • Żywność i obrót nią stanowią przedmiot wyjątkowego zainteresowania organów państwowych i samorządowych, różnych organizacji krajowych i międzynarodowych, polityków, badaczy, a przede wszystkim producentów i konsumentów. Jest to następstwo tego, że żywność należy do dóbr wyjątkowych, bowiem zaspokaja podstawową potrzebę człowieka – potrzebę zaspokojenia głodu. Stąd też żywność narażona jest na różne, nie zawsze uczciwe, praktyki rynkowe. Do jednej z głównych należy fałszowanie żywności mające bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo ekonomiczne konsumentów. Zasadniczym celem badań jest oszacowanie skali wielkości żywności niespełniającej norm jakościowych oraz wymogów prawa żywnościowego, czyli innymi słowy wartości żywności zafałszowanej, na rynku polskim w latach 2005-2019, po akcesji Polski do struktur UE. Badanie zostało przeprowadzone w oparciu o rzeczywiste wyniki kontroli Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, wiodącej, a od 2020 r. jedynej instytucji urzędowej kontroli żywności w obszarze jakości i bezpieczeństwa ekonomicznego żywności (zwalczania zafałszowań) w Polsce.
      SŁOWA KLUCZOWE: żywność, globalizacja, jakość żywności, fałszowanie żywności, konsument

PRAWO

  • 16 Aspekty legislacyjne związane z zanieczyszczeniem środków spożywczych pierwiastkami szkodliwymi dla zdrowia w świetle prac Komisji Europejskiej – Monika Mania, Małgorzata Rebeniak, Oksana Orshulayk, Ewelina Charos, Jacek Postupolski
    • W artykule przedstawiono zmiany w ustawodawstwie Unii Europejskiej w zakresie najwyższych dopuszczalnych poziomów pierwiastków szkodliwych dla zdrowia w środkach spożywczych. Szczególne znaczenie ma objęcie wymaganiami w zakresie kadmu i ołowiu produktów dla małych dzieci wyłączonych z obszaru rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013, jak również obniżenie wymagań dla zawartości ołowiu w produktach dla niemowląt i małych dzieci. Inną ważną kwestią jest znaczne zmniejszenie limitów dla kadmu w środkach spożywczych wnoszących istotny udział w pobraniu tego toksycznego pierwiastka z dietą tj. warzywach, produktach warzywnych, zbożach i produktach zbożowych oraz owocach. Zwrócono również uwagę na opublikowaną w listopadzie 2020 roku ocenę ryzyka Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) dotyczącą zawartości niklu w żywności i wodzie do picia.
      SŁOWA KLUCZOWE: pierwiastki szkodliwe dla zdrowia człowieka, środki spożywcze, najwyższe dopuszczalne poziomy, ustawodawstwo
  • 22 Nowa żywność – prawo i praktyka z punktu widzenia nowych technologii i innowacji w przemyśle spożywczym – Paweł Mirosz
    • Nowe technologie i innowacje w łańcuchu żywnościowym stanowią o konkurencyjności przedsiębiorstw. Prawo unijne ma na celu stymulowanie ich rozwoju przy zachowaniu równych warunków konkurencji, ochrony zdrowia i interesów konsumentów oraz korzyści dla środowiska. Powyższe priorytety uwzględniono między innymi w pakiecie rozporządzeń dotyczących nowej żywności. Cechą wspólną tej zróżnicowanej grupy produktów jest to, że nie były stosowane w Unii Europejskiej w celach żywieniowych przed 15 maja 1997 r. Przedsiębiorstwa działające na rynku środków spożywczych są odpowiedzialne za sprawdzenie statusu żywności, którą zamierzają wprowadzić na rynek. W przypadku wątpliwości można skorzystać z unijnej procedury konsultacji. Jeżeli jednak mamy do czynienia z nową żywnością to jej wprowadzenie na rynek unijny wymaga formalnej oceny oraz zezwolenia Komisji Europejskiej.
      SŁOWA KLUCZOWE: nowa żywność, prawo żywnościowe, ocena ryzyka, Komisja Europejska

TECHNIKA-TECHNOLOGIA

  • 27 Wysokie ciśnienia hydrostatyczne jako alternatywna metoda konserwacji żywności – Agnieszka Jackowska-Tracz
    • Technologia wysokich ciśnień hydrostatycznych (HHP) jest alternatywną, nietermiczną metodą konserwacji żywności. Metoda ta zapewnia odpowiedni poziom redukcji zarówno drobnoustrojów patogennych, jak i drobnoustrojów powodujących psucie się żywności, wpływając znacząco na wydłużenie okresu przydatności do spożycia. Z uwagi na różnorodność efektów mikrobiologicznych, proces ten powinien podlegać walidacji w odniesieniu do zaplanowanego zastosowania. Walidacja jest elementem działań systemu HACCP i obejmuje badanie skuteczności planowanych rozwiązań (parametrów technologicznych) w odniesieniu do konkretnego produktu. Należy podkreślić, że technologia HHP, podobnie jak inne metody utrwalania żywności, nie może być stosowana zamiast o
      SŁOWA KLUCZOWE: HHP, inaktywacja patogenów, kryteria mikrobiologiczne, okres przydatności do spożycia, cechy organoleptycznych żywności. Jest to proces energooszczędny i przyjazny dla środowiska.
  • 33 Układy hydrauliczne w maszynach piekarniczych – Krzysztof Towarnicki
    • W artykule opisano układy hydrauliczne najczęściej występujące w maszynach piekarniczych, wśród których wyróżnia się układy napędowe, transportowe oraz smarujące. Przedstawiono wybrane schematy hydrauliczne układów napędowych oraz przykłady maszyn, w których są stosowane. Opisano również układy transportowe i smarujące. Podstawowym elementem układu hydraulicznego jest pompa. Jej głównym zadaniem, w przypadku pomp wyporowych przeznaczonych do układów napędowych, jest transportowanie cieczy oraz generowanie ciśnienia. Znaczący rozwój układów hydraulicznych wynika z rozpowszechnienia układów elektronicznych do sterowania elementami układu hydraulicznego. Ze względu na rozszerzającą się automatyzację procesów technologicznych w przemyśle piekarniczym zwiększa się wykorzystanie układów hydraulicznych w urządzeniach piekarniczych. Wynika to z zalet układu hydraulicznego, czyli szerokiego zakresu sterowania prędkością ruchu (liniowego lub obrotowego) i mocą odbiorników.
      SŁOWA KLUCZOWE: układ napędowy, hydraulika, smarowanie

ŻYWNOŚĆ-ŻYWIENIE

  • 38 Analiza rynku żywności bezglutenowej oraz rozpoznawalności systemu znakowania licencjonowanym znakiem towarowym Przekreślonego Kłosa – Aleksandra Walma, Klaudia Kulik, Katarzyna Świąder, Joanna Rachtan-Janicka
    • Żywność bezglutenowa jest niezbędnym elementem terapii dla osób z celiakią, alergią na gluten, chorobą Dühringa i nieceliakalną nadwrażliwością na gluten/pszenicę, w których jedynym sposobem leczenia jest rygorystyczne przestrzeganie diety bezglutenowej. Wraz z rosnącym zapotrzebowaniem na produkty bezglutenowe, ich rynek dynamicznie się zmienia, a asortyment systematycznie powiększa. Dla poprawy identyfikacji żywności bezglutenowej oraz zmniejszenia ryzyka wprowadzenia do diety produktów zawierających gluten wprowadzono Europejski System Licencyjny i znak towarowy Przekreślonego Kłosa. W artykule dokonano przeglądu i analizy polskich wykazów produktów bezglutenowych, opracowanych przez Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej, oraz omówiono wyniki badań ankietowych dotyczących rozpoznawalności i zaufania konsumentów do znaku towarowego Przekreślonego Kłosa, wśród osób stosujących dietę bezglutenową. Uzyskane wyniki wskazują na duże zaufanie konsumentów do żywności znakowanej licencjonowanym znakiem Przekreślonego Kłosa oraz zwiększający się udział tych produktów w rynku całej żywności bezglutenowej.
      SŁOWA KLUCZOWE: gluten, żywność bezglutenowa, produkty bezglutenowe, znak towarowy Przekreślonego Kłosa