Ziemowit Rudy, Dyrektor ds. Klientów Sieciowych i Strategicznych – VACO Part of Rentokil
Magazynowanie to element łańcucha dostaw mocno narażony na oddziaływanie szkodników. Osiągnięcie stanu całkowitego bezpieczeństwa w praktyce jest trudnym zadaniem, niemniej należy zrobić wszystko, by ograniczyć ryzyko do minimum. Podstawa to dobry stan sanitarny i techniczny obiektów spożywczych oraz ciągły i dokładny monitoring szkodników. Brak odpowiedniego zabezpieczenia pest control i sprawnego podjęcia działań zwalczających w przypadku pojawienia się szkodników może narazić firmę na ogromne straty, nie tylko finansowe.
Kontrolujmy szczelność obiektów
Skuteczną prewencję wobec szkodników zaczynamy od kontroli i eliminacji nawet najmniejszych nieszczelności naszego magazynu. Kwestia dotyczy szczelności okien, drzwi i bram, ale również ścian obiektów oraz systemów wentylacji i odprowadzania ścieków. Intensywne użytkowanie obiektów, często w trybie całodobowej pracy, procesy przyjmowania i spedycji dostaw, duży ruch ciężkich wózków widłowych i aut dostawczych często są przyczyną uszkodzeń różnych elementów konstrukcji obiektów. Pracownicy powinni na bieżąco kontrolować stan techniczny i szczelność magazynów. Kompleksowa kontrola powinna odbywać się często i cyklicznie, każda zauważona nieszczelność powinna być niezwłocznie naprawiania. Prosty przykład – jeśli przez zamknięte drzwi widzimy docierające światło z zewnątrz to wiadomo, że są nieszczelne i należy zlecić ich naprawę lub uszczelnienie. Dokładnie uszczelnione powinny być także wszelkie otwory technologiczne w zewnętrznych ścianach obiektu, przy urządzeniach wentylacyjnych, przepustach instalacji elektrycznych, wodnych, ppoż. i innych. Nawet niewielkie szczeliny stanowią bowiem dogodną drogę przedostawania się szkodników. Trudno w to uwierzyć, ale myszy wystarczy otwór o średnicy 6 mm, a owadom zaledwie kilka milimetrów, aby skutecznie przedostać się do obiektu. Skuteczną ochronę stanowią siatki w oknach z drobnymi oczkami o średnicy nie przekraczającej 1-1,2 mm, gdyż oświetlenie zakładu stanowi silny wabik przyciągający owady latające.
Drzwi oraz bramy do magazynu powinny być otwarte wyłącznie na czas przeładunku. Często spotykana praktyka używania otwartych drzwi jako dodatkowej wentylacji obiektu działa niestety jak specjalne zaproszenie dla gryzoni i owadów. W przypadku owadów, dobrym sposobem zabezpieczenia magazynu podczas procesów przyjęcia i spedycji towarów jest dodatkowe stosowanie kurtyn powietrznych.
Dobra praktyka higieniczna
Poza nieszczelnością obiektu niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na zwiększenie ryzyka związanego z obecnością szkodników jest zły stan sanitarny obiektu. Jeżeli obiekt nie jest dokładnie sprzątany i w zakamarkach zalegają resztki spożywcze czy opakowania to ryzyko znacznie rośnie.
Pospolita mysz domowa chętnie zrobi sobie spiżarnię z zapomnianego worka zboża, pudła chipsów czy kartonu czekoladek który spadł z regału i leży na posadzce w trudno dostępnym rogu pomieszczenia. Musimy również pamiętać o właściwej gospodarce zapasami i pilnowaniu, żeby składowane towary właściwie rotowały.
Bardzo ważną sprawą jest stosowanie metody FIFO (first in first out, z ang. – pierwsze weszło, pierwsze wyszło), która zwana jest także metodą kolejki. Zgodnie z FIFO, produkty wyprodukowane i przyjmowane na magazyn jako pierwsze, powinny również jako pierwsze go opuszczać. Jeżeli stosuje się taką metodę to produkty nie są składowane na magazynie miesiącami i ryzyko zniszczenia ich przez szkodniki znacznie maleje. W sytuacji, gdy optymalizacja stanów magazynowych nie jest możliwa ze względu na koszty transportu i czas dostawy, pomieszczenia magazynowe powinny być często monitorowane. Warto również zastanowić się nad wydzieleniem strefy z towarami nierotującymi.
Powierzchnia i stany magazynowe
Ograniczona przestrzeń do składowania towarów, czyli nagminny problem większości zakładów, często powoduje przechowywanie ich w nieodpowiedni sposób. Jeżeli nie są zachowane właściwe przestrzenie rewizyjne i wyznaczone strefy składowania, nie ma możliwości skutecznej kontroli magazynu zarówno w zakresie szczelności i stanu sanitarnego jak również występowania szkodników.
Kontrola dostaw jako newralgiczny punkt
Przyczyną inwazji szkodników może być również brak dobrze funkcjonującej procedury przyjmowania dostaw, w tym zwrotów towarów uszkodzonych. Pracownicy odpowiedzialni za przyjęcia dostaw powinni być odpowiednio przeszkoleni i poza szczegółową kontrolą dokumentacji przyjmowanych produktów powinni również dokładnie sprawdzać stan i jakość przyjmowanego towaru, również na obecność szkodników. Osoby te powinny być również przeszkolone, aby mogły rozpoznawać ślady obecności szkodników.
W tym punkcie warto również podnieść problem nierzetelnych dostawców. Dostawcy niewłaściwie zabezpieczeni przed szkodnikami mogą przysporzyć nam niechcianych gości w obiekcie. Nawiązując współpracę warto więc przeprowadzić szczegółową kwalifikację dostawcy oraz zagwarantować własnej firmie możliwość przeprowadzenia audytu w zakładach i magazynach, z których będą dostarczane towary. Audyt dotyczący kontroli szkodników może przeprowadzić wyspecjalizowana firma pest control. Należy stworzyć szczegółowe zasady i procedury kwalifikacji dostawców.
Szkodnik w magazynie – co teraz?
Kluczowe jest niebagatelizowanie problemu. Wszelkie znamiona obecności szkodników powinny być natychmiast wykrywane, lokalizowane i zgłaszane w celu podjęcia działań korygujących i zapobiegających rozprzestrzenianiu się szkodników oraz likwidacji problemu.
W przypadku gryzoni zaleca się wykonanie zabiegów deratyzacyjnych, które przeprowadza się za pomocą środków chemicznych lub fizycznych. Najczęściej stosuje się urządzenia mechaniczne, takie jak pułapki żywołowne, służące do odławiania gryzoni oraz pułapki zatrzaskowe. Na zewnątrz budynków używa się stacji deratyzacyjnych, w których stosowane są preparaty deratyzacyjne o określonej formulacji, oparte na substancjach wabiących oraz substancji czynnej chemicznie, zazwyczaj są to antykoagulanty – warfaryny i superwarfaryny.
W przypadku gryzoni konieczne jest również właściwe utrzymanie terenu wokół obiektu. Trawa powinna być krótko przycięta, podobnie krzewy i zarośla. Regulacja zieleni eliminuje naturalne kryjówki. Wszelkie odpady należy przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach. Pojemniki należy regularnie opróżniać oraz czyścić i w miarę możliwości dezynfekować.
W przypadku pojawienia się insektów, liczbę owadów w pomieszczeniach ograniczą, powieszone w odpowiednich miejscach, owadobójcze lampy UV działające przez całą dobę. Warunkiem ich skuteczności będzie coroczna wymiana świetlówek w okresie wiosennym. Inne urządzenia to chociażby detektory lepowe, bardzo skuteczne na prusaki, karaluchy i inne owady biegające oraz pułapki feromonowe, zawierające substancję wabiącą dla insektów z rodziny omacnicowatych, tzw. moli spożywczych.
Dezynsekcja to ostateczność
W sytuacjach, gdy obecność pojedynczych insektów przeradza się w masową inwazję należy przeprowadzić zabieg dezynsekcji. W tym celu rozpoczynamy od zidentyfikowania przyczyn powstania problemu i zlokalizowania skupisk szkodników. Należy usunąć przyczyny powstania problemu, w tym najczęściej braki budowlane, uniemożliwiające owadom przedostanie się do pomieszczeń obiektu. Dokonać korekt stanu sanitarnego obiektu, w tym usunąć resztki żywności, umyć podłogi, wyczyścić instalację kanalizacyjną, umożliwić dostęp do ścian i powierzchni poddanych dezynsekcji. Należy zabezpieczyć lub usunąć wszelką żywność. Urządzenia stosowane do produkcji należy szczelnie przykryć folią, a po zakończonym zabiegu dokładnie umyć. Na czas dezynsekcji pomieszczenia muszą być zamknięte. W obiekcie, w którym wykonuje się zabiegi chemiczne nie mogą przebywać ludzie ani zwierzęta.
W przypadku dezynsekcji stosuje się różne techniki i środki, tj. metodę żelową, opryskową, zamgławianie na zimno lub gorąco, świece dymne czy gazowanie. Metoda żelowa polega na wykładaniu niewielkich porcji żelu w miejscach dróg, którymi przemieszczają się insekty. Metoda opryskowa opiera się na rozpylaniu insektycydów. Opryski są skuteczne na owady dorosłe i ich stadia larwalne, ale nie działają na jaja czy kokony, dlatego stosuje się co najmniej dwa opryski. W przypadku mgławienia termicznego – pod wpływem wysokiej temperatury rozprowadzana ciecz robocza zmienia stan skupienia i zmienia się w gorącą mgłę, stąd nazwa zabiegu. Mgła dociera nawet do najtrudniej dostępnych zakamarków i elementów konstrukcyjnych obiektów. Po zabiegu i odpowiednim czasie ekspozycji preparatów należy wywietrzyć wszystkie pomieszczenia i wymyć wszystkie powierzchnie, które mogą mieć kontakt z nieopakowanym produktem spożywczym. Gazowanie stosuje się głównie w przemyśle rolnym przy magazynowaniu i przetwarzaniu zbóż.
Wszystkie te metody nie będą jednak skuteczne, jeżeli nie zostanie zachowana odpowiednia profilaktyka w zakresie higieny, szczelności obiektu oraz właściwego składowania odpadów. Najskuteczniej przed szkodnikami zabezpieczymy się utrudniając im warunki bytowania i rozwoju.
Wrocław, dn. 4.07.2022
