Przegląd Spożywczy 9/2019

W artykule przedstawiono wyniki polskiego handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi, zwracając szczególną uwagę na zmiany w strukturze geograficznej i towarowej w 2018 roku. Od akcesji Polski do Unii Europejskiej rośnie nadwyżka eksportu towarów rolno-spożywczych nad importem. W 2018 roku dodatnie saldo osiągnęło rekordowy poziom 9,6 mld euro, o 12% wyższy niż w 2017 r. i 12-krotnie wyższy niż w 2004 r. Pomimo rosnącej konkurencji Polska zwiększała sprzedaż produktów rolno-spożywczych zarówno na rynek unijny, jak i do krajów trzecich (z wyjątkiem krajów rozwijających się), jednak dynamika wzrostu eksportu w 2018 roku była niższa niż rok wcześniej: 5,5% wobec 14,3%. W 2018 roku, w porównaniu z 2004, eksport polskiej żywności wzrósł blisko sześciokrotnie, osiągając wartość 29,3 mld euro. W 2018 roku eksportowano głównie papierosy, mięso drobiowe i wołowe, wyroby piekarnicze i cukiernicze, czekoladę i przetwory zawierające kakao. Z kolei najważniejszymi towarami sprowadzanymi do Polski były: mięso wieprzowe, ryby świeże, makuchy sojowe, karma dla zwierząt, filety rybne, tytoń nieprzetworzony, kawa, żywe świnie oraz owoce cytrusowe. Głównym odbiorcą, jak również rynkiem zaopatrzenia polskiej żywności pozostawały kraje Unii Europejskiej.

SŁOWA KLUCZOWE: handel zagraniczny, produkty rolno-spożywcze, struktura geograficzna i towarowa

Celem artykułu jest ocena wpływu Umowy o pogłębionej i całościowej strefie wolnego handlu między Unią Europejską a Ukrainą (DCFTA) na handel produktami rolno-spożywczymi Polski z Ukrainą. Ukraina jest zarówno ważnym rynkiem zbytu polskich produktów rolno-spożywczych, jak i ich dostawcą do Polski. Z jednej strony wejście w życie umowy DCFTA stwarza polskim producentom większe możliwości wzrostu sprzedaży żywności na rynku ukraińskim – wskazuje na to wyraźny wzrost eksportu produktów, które uzyskały preferencyjny dostęp do rynku ukraińskiego (m.in. czekolady nadziewanej, czekoladek, delikatnych wyrobów piekarniczych, serów dojrzewających). Z drugiej zaś strony preferencyjny dostęp do rynku unijnego stymuluje ukraińskie firmy do rozwoju niektórych rodzajów produkcji rolnej. Przykładem jest produkcja drobiu, który dzięki przewagom cenowym może skutecznie konkurować na rynku unijnym z polskim drobiem.

SŁOWA KLUCZOWE: Umowa o pogłębionej i całościowej strefie wolnego handlu między UE i Ukrainą (DCFTA), handel zagraniczny, produkty rolno-spożywcze, Polska, Ukraina

System wczesnego ostrzegania RASFF został ustanowiony w Unii Europejskiej w celu powiadamiania o bezpośred- nim lub pośrednim niebezpieczeństwie dla zdrowia konsumenta. Dzięki niemu kraje członkowskie Unii Europejskiej mają możliwość szybkiej wymiany informacji o zagrożeniach pojawiających się w żywności, a także o działaniach podejmowanych w celu zwalczania takich zagrożeń. Do systemu RASFF zgłaszane są m.in. środki spożywcze niespełniające wymagań przepisów w zakresie substancji dodatkowych do żywności. W niniejszym artykule przedstawiono analizę powiadomień w systemie RASFF z tego obszaru, odnotowanych w latach 2012-2018.

SŁOWA KLUCZOWE: substancje dodatkowe, system RASFF

Mięso bydła ras rodzimych charakteryzuje się bardzo dobrą jakością, na którą składa się odpowiednia struktura włókien mięśniowych i specyficzny układ tłuszczu międzymięśniowego. Bydło, które najczęściej jest wypasane na użytkach zielonych, zjada zioła, te z kolei mogą przyczynić się do otrzymania mięsa lepszej jakości, charakteryzującego się ciekawą kompozycją smakową i zapachową. Pomimo preferencji rynku, na którym poszukuje się tusz wysokomięsnych, warto zachować bydło rodzime, ponieważ jest ono świadectwem tradycji, a jego doskonałe przystosowanie do trudnych warunków środowiskowych sprawia, że idealnie nadaje się do trudnych warunków gospodarskich. Niestety, stałe dążenie do podniesienia wydajności powoduje spadek zainteresowania hodowlą takiego bydła. Dlatego też w Polsce większość ras rodzimych od wielu lat objęta jest ochroną.

SŁOWA KLUCZOWE: rasy rodzime, bioróżnorodność, jakość mięsa

W artykule omówiono zagadnienia racjonalnego wykorzystania wody w rolnictwie i w przemyśle spożywczym na przykładzie wyznaczania wskaźnika śladu wodnego produktów mlecznych. Przedstawiono przyczyny i konsekwencje niedoboru wody pitnej. Scharakteryzowano wskaźniki oceny zużycia wody. Przedstawiono założenia dotyczące wyznaczania śladu wodnego produktów mlecznych, a także uwzględniono ekonomiczną wydajność wody w produktach mlecznych takich jak: mleko, śmietana, serwatka, ser, maślanka i jogurt. Przeprowadzono analizę poszczególnych rodzajów śladu wodnego (niebieski, zielony, szary) w zależności od sposobu produkcji. Stwierdzono, że niezależnie od zastosowanego systemu wytwarzania produktów mlecznych największy wpływ wywiera zielony ślad wodny.

SŁOWA KLUCZOWE: ślad wodny, niedobór wody, przemysł mleczarski

Produkty spożywcze stanowią nośnik dla bakterii oraz wirusów. W ostatnich latach, pomimo wzrastającej świadomości higienicznej ludzi, obserwujemy wzrost liczby zatruć pokarmowych. Przyczyną tego jest z jednej strony wzrost spożycia produktów gotowych, tzw. wygodnych, z drugiej zaś pojawianie się nowych patogenów w wyniku migracji ludności, a także wymiany towarów pomiędzy państwami całego świata. W pracy podjęto próbę scharakteryzowania zanieczyszczeń mikrobiologicznych z podziałem na produkty pochodzenia roślinnego oraz zwierzęcego. Przedstawiono również główne choroby przenoszone przez żywność, a także metody poprawy mikrobiologicznej jakości gotowych produktów spożywczych.

SŁOWA KLUCZOWE: patogeny żywności, zanieczyszczenie mikrobiologiczne, choroby przenoszone przez żywność

Podstawowe zalecenia żywieniowe dla populacji polskiej opracowane zostały przez ekspertów Instytutu Żywności i Żywienia i zdefiniowane w prostych 10 zasadach związanych z Piramidą Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej. Dostępne dane wskazują, że w większości przypadków znajomość zaleceń żywieniowych nie przekłada się na stosowanie się do nich w praktyce. W oparciu o najnowsze dane dotyczące spożycia żywności i nawyków żywieniowych Polaków podjęto próbę oceny realizacji zaleceń żywieniowych, analizując każdą z zasad zdrowego żywienia. Według zebranych i przeanalizowanych danych najczęściej popełniane błędy żywieniowe to: nieregularne spożywanie posiłków, zbyt niskie spożycie warzyw i owoców, kasz, ryb, mleka i jego przetworów oraz zbyt wysoka konsumpcja mięsa, soli, cukru i słodyczy, napojów słodzonych, alkoholu. Wskazuje to na konieczność stałego monitorowania realizacji przez Polaków zaleceń żywieniowych w praktyce oraz prowadzenia efektywnej edukacji żywieniowej.

SŁOWA KLUCZOWE: dieta, zalecenia żywieniowe, piramida żywienia, zachowania żywieniowe

Stosowanie standardów GS1, w tym szczególnie etykiet logistycznych, w wymianie towarowej pomiędzy partnerami handlowymi staje się kwestią niepodlegającą dyskusji. Dlatego szczególnego znaczenia nabiera dbałość o jakość etykiet paletowych, zarówno w aspekcie zawartości danych, jak i technicznym. Niestety, obserwuje się zbyt częste odstępstwa od powszechnie uznanych standardów. Wiele błędów wynika z niefrasobliwości i nieuwagi pracowników, natomiast inne biorą się wprost z nieznajomości standardów i rozwiązań GS1. Wydawałoby się, że standardy te są doskonale znane i należycie opisane, jednak praktyka pokazuje, że w zbyt wielu przypadkach tak nie jest. Dlatego wskazanie błędów ma służyć uzupełnieniu wiedzy, a także zachęcać do praktycznego zweryfikowania stosowanych w przedsiębiorstwach rozwiązań technicznych i prowadzonych procesów. Tylko poprawna technicznie i zgodna w każdym punkcie ze standardami GS1 etykieta logistyczna może stanowić element usprawniający przepływy fizyczne i informacyjne.

SŁOWA KLUCZOWE: standardy GS1, etykieta logistyczna GS1, GS1-128, systemy automatycznego gromadzenia danych

W artykule omówiono wymagania prawne dla opakowań z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Przedstawiono kryteria dotyczące zapewniania bezpieczeństwa opakowań z tworzyw sztucznych, włącznie z wymaganiami dotyczącymi składu oraz ograniczeń dla stosowanych substancji, w tym w zakresie limitów migracji specyficznej i globalnej. Przedstawiono również zmiany do Rozporządzenia Komisji (UE) nr 10/2011 w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością.

SŁOWA KLUCZOWE: opakowania żywności, tworzywa sztuczne, migracja globalna, migracja specyficzna