W dniach 08-09 października br. w Mediolanie odbyła się 11. doroczna konferencja UE poświęcona instrumentom finansowym EAFRD. Wydarzenie, zorganizowane w kontekście Europejskiego Funduszu Rolniczego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EAFRD), skupiało się na omówieniu i wymianie doświadczeń związanych z wykorzystaniem instrumentów finansowych, takich jak pożyczki, gwarancje czy fundusze kapitałowe, które mają wspierać rozwój obszarów wiejskich i rolnictwa w krajach Unii Europejskiej. Konferencja była okazją do dyskusji między przedstawicielami instytucji publicznych, beneficjentami funduszy, ekspertami oraz innymi interesariuszami, którzy pracują nad efektywnym wykorzystaniem środków EAFRD.
Agnieszka Maliszewska – prezes PIM, wiceprezydent Cogeca, jedyny mówca z Polski, reprezentowała nie tylko Polskę ale także unijne spółdzielnie oraz rolników. W swoim wystąpieniu podkreśliła rolę stabilnej i silnej Wspólnej Polityki Rolnej, za pomocą której musimy wspierać pozycję rolników w łańcuchu dostaw. Model spółdzielczy jest odpowiedzią na te wyzwania, ale bez silnej Wspólnej Polityki Rolnej, opartej na dwóch filarach nie będziemy w stanie zapewnić Europie bezpieczeństwa żywnościowego.
„Jest dla mnie zaszczytem reprezentować rolników i spółdzielnie z całej UE oraz móc przemawiać podczas 11. konferencji europejskiej i zwrócić uwagę na potrzeby finansowe rolników i ich spółdzielni w UE w tych trudnych czasach.
Wojna na naszych granicach, eskalacja napięć geopolitycznych i niepewność gospodarcza tworzą niestabilną i trudną sytuację dla wszystkich, w tym dla rolników i ich spółdzielni. Ponadto rosnące koszty produkcji, nasilająca się presja regulacyjna, nieuczciwa konkurencja handlowa, nowe szkodniki i choroby oraz coraz częstsze, ekstremalne i nieprzewidywalne zjawiska klimatyczne stanowią wyzwania, które mają wpływ na działalność rolników i ich spółdzielni. Wyzwania te powodują spadek dochodów, podważają zaufanie i hamują inwestycje.
Rolnictwo nie jest tylko kolejnym sektorem. Chodzi o suwerenność, bezpieczeństwo i stabilność społeczną. Bezpieczeństwo UE zależy od naszego bezpieczeństwa żywnościowego. Strategiczna rola rolnictwa musi być w pełni uznana przez UE i władze krajowe. Europa musi inwestować we własną siłę – zaczynając od rolnictwa. Zgodnie z traktatami rolnictwo zapewnia nie tylko żywność: podtrzymuje społeczności wiejskie, utrzymuje naturalne krajobrazy, zapewnia konsumentom przystępną cenowo żywność, gwarantując długoterminowe bezpieczeństwo żywnościowe Unii.
Aby jednak osiągnąć swoje cele i zagwarantować bezpieczeństwo żywnościowe oraz produkcję żywności w sposób zrównoważony, potrzebujemy konkurencyjnego i odpornego sektora, wystarczająco silnego, aby stawić czoła dzisiejszym kryzysom, i wystarczająco innowacyjnego, aby wykorzystać możliwości jutra.
Z zadowoleniem przyjmujemy decyzję Europejskiego Banku Inwestycyjnego o uznaniu rolnictwa i biogospodarki za kluczowe priorytety w ramach strategicznej mapy drogowej na lata 2024–2027. Teraz należy podjąć współpracę ze społecznością rolniczą, a w szczególności ze spółdzielniami rolniczymi, aby ta szansa przyniosła konkretne rezultaty w terenie. Z zadowoleniem przyjmujemy zobowiązanie EBI do wypełnienia luki finansowej w tym sektorze, począwszy od ogłoszonego w grudniu ubiegłego roku pakietu finansowego w wysokości 3 mld euro dla rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa w całej Europie.
Rolnictwo powinno mieć możliwość korzystania ze wsparcia z innych funduszy, a inwestycje powinny być przeznaczane na działania związane z dostosowaniem do zmian klimatu, z ukierunkowanym finansowaniem przeznaczonym dla tego sektora.
Spółdzielnie rolnicze odgrywają kluczową rolę w promowaniu zrównoważonego rozwoju sektora. Przedsiębiorstwa te, utworzone w celu zaspokojenia potrzeb produkcji podstawowej, będące własnością rolników i zarządzane przez nich w sposób demokratyczny, oferują zbiorowe podejście do rozwiązywania różnych problemów i wykorzystywania możliwości. Dzięki łączeniu zasobów i dzieleniu się ryzykiem spółdzielnie pomagają rolnikom sprostać wyzwaniom gospodarczym, środowiskowym i społecznym, a europejskie spółdzielnie rolnicze umożliwiają rolnikom uczciwą konkurencję, wprowadzanie innowacji oraz budowanie bardziej odpornych, sprawiedliwych i zrównoważonych systemów żywnościowych.
Dzięki współpracy w ramach spółdzielni rolnicy mogą wzmocnić swoją pozycję przetargową, zapewnić sobie lepszy dostęp do rynków oraz przyspieszyć transformację ekologiczną i cyfrową.
Rolnicy i spółdzielnie rolnicze w UE są zaangażowani w tworzenie bardziej zrównoważonych systemów i praktyk produkcyjnych i są gotowi kontynuować działania w tym kierunku, ale potrzebne są do tego pewne czynniki sprzyjające, takie jak poprawa dochodów, odnowa pokoleniowa, dostęp do innowacji, strategii ograniczania ryzyka, podstawowych usług oraz poprawa jakości życia na obszarach wiejskich.
Środki inwestycyjne i łatwy dostęp do nich w celu ułatwienia wdrażania innowacji, poprawy ogólnej wydajności i zrównoważonego rozwoju gospodarstw rolnych i leśnych mają zasadnicze znaczenie dla nowoczesnego, bardziej wydajnego i inteligentnego sektora rolnego oraz bardziej wydajnych spółdzielni rolniczych. Może to przyczynić się do poprawy jakości życia wszystkich. Dostęp do przystępnych kredytów za pośrednictwem instrumentów finansowych może pomóc rolnikom w inwestowaniu i modernizacji. Instrumenty te muszą pozostać dostępne dla rolników i ich spółdzielni rolniczych oraz być odpowiednio finansowane.
Sektor rolniczy musi znaleźć się w centrum „uczciwego porozumienia w sprawie konkurencyjności dla rolników i spółdzielni rolniczych”, zapewniającego dochody, rentowność, wydajność i innowacyjność w celu ułatwienia transformacji ekologicznej i cyfrowej.
Jednak zapewnienie konkurencyjności, odporności i zrównoważonego rozwoju sektora jest możliwe tylko w klimacie stabilności prawnej i rynkowej, który pozwala na inwestycje i zapewnia wystarczającą ilość czasu na realizację wyznaczonych celów.
Niestety, niezbędna przewidywalność nie może zostać zapewniona w ramach nowych wniosków dotyczących wieloletnich ram finansowych na lata 2028–2034, przedstawionych 16 lipca. Sektor ten potrzebuje ram wieloletnich ram finansowych, które uznają i odzwierciedlają wyzwania i sytuacje nadzwyczajne w tym sektorze, uwzględniając i szanując jego wrażliwość i specyfikę.
Jesteśmy głęboko rozczarowani nowymi ramami WRF, które nie pozwalają na odrębną i silną politykę WPR, utrzymującą jej dwufilarową strukturę i ważną synergię między tymi filarami. Ponadto osłabiają one zdolność inwestycyjną oraz ogólną konkurencyjność i zrównoważony rozwój.
Przykładowo, wsparcie inwestycyjne nie jest przewidywalne pod względem alokacji budżetowej, ponieważ stanowi część elastyczności budżetowej i reform krajowych i regionalnych planów partnerstwa. Ponadto wymiana wiedzy, innowacje i współpraca, które są tak ważne zarówno dla rolników, jak i spółdzielni rolniczych, stoją w obliczu poważnych zakłóceń, ponieważ zostały wyłączone z finansowania WPR i pozostawione do decyzji państw członkowskich. Jest to dla nas nie do przyjęcia, biorąc pod uwagę cele w zakresie zrównoważonego rozwoju i konkurencyjności, które nadal stanowią część WPR.
Bez inwestycji i dostępu rolników do kapitału nie da się poprawić bezpieczeństwa żywnościowego.
Mając to na uwadze, pozwolę sobie zakończyć moje wystąpienie pozytywnym akcentem. Europejska społeczność rolnicza z nadzieją patrzy w przyszłość i jest gotowa do ścisłej współpracy z współprawodawcami, aby zapewnić, że zasady ustalone przez Unię Europejską w traktatach UE pozostaną w mocy w odniesieniu do rolnictwa, a sektor ten będzie nadal mógł liczyć na silne wsparcie w zapewnianiu bezpieczeństwa żywnościowego w sposób zrównoważony.” – powiedziała podczas wystąpienia Agnieszka Maliszewska.
